Keşfî’nin Te’dîb-nâme Adlı Eserinin Eğitsel Açıdan İncelenmesi

İlk insandan bu yana kişinin gerek yaşadığı çağdaki kendisinden sonraki nesillerle bilgi ve tecrübelerini paylaşma, onları iyi güzel olana yönlendirme isteği var olmuştur. Bu istekle ortaya çıkan nasihatler bazen doğrudan sözlü tavsiye şeklinde sunulmuş, de sanatlı söyleyiş ile yazıya dökülerek edebî bir hâl almıştır. Türk edebiyatında, üzerinde en yaygın türlerden biri hâline gelen eserler; manzum, mensur veya manzum-mensur karışımı formlarda karşımıza çıkmaktadır. Bilhassa şiirin ezberi öğrenmeyi kolaylaştırması sebebiyle eserlerin yazımında çoğu zaman nazım tercih edilmiştir. Manzum nasihat-nâme adı verilen tür toplumu dinî, ahlakî sosyal açıdan eğitmeyi amaçlamıştır. Müellifler; öğütlerini etkili kılmak için ayet, hadis, kelâm-ı kibâr, atasözü deyimlerle süsledikleri eserlerinde hikâye menkıbelerin eğitici gücünden istifade etmiştir. Çocuk eğitiminden karakter din eğitimine kadar pek çok konuda öğütler içeren manzum nasihat-nâmeler, eğitsel değeri yüksek eserlerdir. Ayrıca bireyi hedefleyen edebiyat eğitim disiplinlerinin ortak ilgi alanına girmektedir.Bu çalışmada olan Teʾdīb-nāme isimli eserin tahlili konulmuştur. Eserin müellifi 16. asır şairlerinden Keşfî’dir. Müellifin çağda birden fazla Keşfî mahlasını kullanan şair mevcuttur. müellifini diğer şairlerden ayıran, “Atâ” oğlunun olmasıdır. Atâ, Teʾdīb-nāme’nin çıkmasına vesile kişidir. Eser; Atâ’nın, babası Keşfî’den on yaşından yüz yaşına yapıp yapmaması gerekenleri kendisine anlatan kitap yazmasını istemesi üzerine telif durum, yazılış amacı itibariyle babanın oğlunu eğitmek yazdığı eser olduğunu açıkça göstermektedir. Teʾdīb-nāme, Keşfî’nin düşünce yapısını anlayışını koyması bakımından önemlidir.Teʾdīb-nāme’nin incelendiği çalışmada, öncelikle hayatı, şahsiyeti, eserleri bilgiler verilmiş adlı ana hatları tanıtılmıştır. Muhteva incelemesi yapılırken 2006 yılında Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsünde Sibel Üst tarafından hazırlanan (İnceleme-Metin) lisans tezinden Okunuşundan emin olunamayan kelimelerde Seyfettin Özege Kitaplığı, Agâh Sırrı Levend Koleksiyonu’nda 271 ASL arşiv numarası kayıtlı orijinal nüshasına başvurulmuştur.Çalışma, anlayışı, dili muhtevası olmak üzere üç başlık altında düzenlenmiştir. anlayışı “İnanç Duygu Temelli Eğitim, İhtiyaç Eğitim Yaşam Boyu Eğitim” sınıflandırılarak ele alınmıştır. ise oğlu kullandığı hitaplar, nasihatlerindeki dil üslup özellikleri, içeriği sunarken başvurduğu unsurlar üzerinden tahlil edilmiştir.Teʾdīb-nāme’nin içeriği; hayatın tamamını kapsamakta muhatabın yaş aralığı beş ya da yıllık dilimler hâlinde sunulmaktadır. sebeple kurgusuna paralel olarak ilgili “Son Çocukluk Dönemi, Ergenlik Yetişkinlik Orta Son Dönemi” kategorize edilerek gelişim dönemlerine göre incelenmiştir.Pedogojik androgojik İslam örtüşen şahsında toplumun üyelerinin katkı sunmayı amaçlayan eserdir. muhteva yazıldığı sorunlarının günümüzdekilere olduğu görülmüştür. okuyucusuna, şahsî hayattan ailevî hayata sunmaktadır. Onu, dünya ahiret saadetine ulaştıracak rehber vazifesi gören telkin ettiği öğütler, bugünün anlayışına ışık tutacak niteliktedir